‘In Poolnacht brengen de zinderend grijze duisternis en een vertelstem je in een tijdloze trance.’

 

Liv Laveyne in Circusmagazine#48, 15 september 2016

I WANT TO BREAK FREE UIT HET RAD VAN DE ECONOMIE

Het lijken op het eerste gezicht twee onverenigbare werelden: die van de circusartiest en die van de fabrieksarbeider. En toch verenigt de voorstelling ‘PAKMAN’ beide in een kleine camion.

Het kwik zit ver boven de twintig als we in de schaduw van het kerkje in de Gentse Machariuswijk bijeen gepropt worden in de laadruimte van een vrachtwagen. Zo idyllisch als het festival MiramirO daarbuiten de zomervakantie kleurt, zo grauw is de dagelijkse sleur daarbinnen waar Pakman (Stijn Grupping) op het tempo van de lopende band en de genadeloos doortikkende klok kartonnen dozen afstempelt en stapelt. Gescheiden van het publiek door een plexiglazen wand krijgt dit tafereel nog iets extra triest. Zoals je naar een chimpansee kijkt in de zoo, zo staar je hier naar de mens in zijn (zelfgekozen?) gevangenis: het tredrad van de economie. Maar wars van tragiek, ook dit is de mens: hij die erin slaagt met zijn verbeelding kleur te geven aan de alledaagsheid en met zijn veerkracht tempo tot ritme maakt. Arbeit macht nicht frei, maar ons spelvermogen wel. Homo est homo ludens.

Verbeelding werkt

Want volgt Pakman aanvankelijk slaafs het tempo van de machine, dan breekt hij los en creëert met kaatsballen zijn eigen ritme tegen de ijzeren wanden van zijn ‘cel’. Wanneer een tweede figuur (Frederik Meulyzer) vanachter de dozen aan het drummen gaat, ontspint zich een ritmisch duet, een duel bijwijlen. Is het een dialoog of een gevecht tussen collega’s of een alter ego? Tussen mens en machine? Met de tijd of met zichzelf? En wie stuurt wie aan in dit raderwerk?

‘PAKMAN’ geeft een gans andere draai aan het genre ‘industrial music’. Zoals in de befaamde fabrieksscène uit ‘Dancer in the dark’ waar Björk zich musicalgewijs loszingt van de machines, de ijzeren muzieksculpturen van Tinguely of de audiovisuele roadtrip ‘Clangdelum Cinematographica’, waarin geluidskunstenaar Hans Beckers de muzikaliteit van onze omgevingen onderzoekt, zo koppelt en ontkoppelt ‘PAKMAN’ de pulse van de machine aan de vibe van botsballen en drum.

Post uit Hessdalen

‘PAKMAN’ is de jongste creatie van Post uit Hessdalen, het gezelschap rond theatermaker Ine Van Baelen en cinematograaf en circusartiest Stijn Grupping (medeoprichter van Ell Circo d’ell Fuego).  Verwijzend naar Hessdalen, een vallei in Noorwegen waar zich al jaren een onverklaarbaar lichtfenomeen aan de hemel afspeelt, zo ongrijpbaar is ook hun stijl. Van hun debuut ‘Het kleinste familiecircus ter wereld’ waarin ze videoprojectie inzetten om de fysieke grenzen van het circuslichaam in tijd en ruimte te overstijgen, tot de documentaire ‘Poolnacht’ waarin de zinderend grijze duisternis en een vertelstem je in een tijdloze trance brengen, of nu deze ‘PAKMAN’: radicaal verschillend in vorm en discipline, in inhoud delen ze eenzelfde zorg: hoe gaan we als mens om met het fenomeen tijd? Als virtueel, natuurlijk of economisch gegeven. Als verleider, vijand of speelkameraad. Tik tak.

Bestemd adres ongekend

Maakt die inhoudelijke queeste ‘PAKMAN’ tot een superstraffe circusvoorstelling? Dat niet. Daarvoor voel je dat hier teveel de ruis van de toegift op zit, het is de perfect op maat gesneden doos met label geschikt voor elke brede festivalcontext. Nochtans heeft Post uit Hessdalen het in zijn genen om dat ongrijpbare licht te zijn waaraan het zijn naam ontleent. Het feit dat dit makersduo een inhoudelijk onderzoek voert over een langere termijn dan één voorstelling en dat koppelt aan diverse vormen en disciplines maakt hen net zo interessant. Zeker voor het circus waar voorstellingen al eens lijden onder het kortetermijndenken van ‘we hebben een leuk ideetje gevonden’. Laat Post uit Hessdalen zijn bestemming vooral niet vinden en zoekende blijven. Ze hebben de tijd aan hun kant.