‘Technisch intrigerend, maar ook visueel artistiek is het een boeiend spel in ruimte en tijd.’

 

Tuur Devens in Theaterkrant.nl, 3 april 2017

RITMISCH JAMMEN MET STUITERBALLEN EN DRUMS

 Jaren geleden kon ik nog vaak enthousiast schrijven over de symbiose tussen lijfelijke circuskunsten en theater in het ‘cirque nouveau’, het circustheater. Maar de laatste jaren verglijdt dat circustheater vaak tot een louter tonen van en een pronken met acrobatische en andere circuskunsten. Hoe knap die ook zijn, ik wil meer dan alleen maar dat. Ik wil op zijn minst een gelaagdheid, een theaterverbeeldende laag onder die kunsten aan de trapeze, op de grond, in de touwen, op evenwichtstoestellen, met of zonder ballen. Circustheater is – uitzonderingen als Ronaldo en Alexander Vantourhoudt natuurlijk daargelaten – al te zeer gewoon circus geworden van menselijke kunstjes in een gepolijste verpakking. Het is mij allemaal wat te smaakvol en te eendimensionaal entertainment.

Ik wil imperfectie, kwetsbaarheid, existentie, leven, verbeelding…. Ik wil geraakt en beroerd beroerd. Maar waar word ik dat nog in een circus? In Vlaanderen alleen al bestaan er nu een honderdtal circusgezelschappen! Probeer dan maar eens door het bos een paar mooie bomen te zien. Ik laat mij leiden door het toeval, en soms kom je dan iets moois tegen. Zoals op het afgelopen internationale Krokusfestival in Hasselt, een festival dat focust op theater en dans voor kinderen en jongeren. Daar zou Post uit Hessdalen uitpakken met een korte vertoning. Hun film Poolnacht had mij een paar maanden eerder kunnen beroeren. Dus, wie weet.

Het werd een verrassend moment! Pakman is een van de weinige voorstellingen waarin het jongleren met ballen mij kon boeien. Het interesseert mij niet of iemand vijf of zes of zeven ballen tegelijk de lucht in kan zwieren en dan weer opvangen. Ik wil getroffen worden door de kwetsbaarheid van de jongleur in zijn relatie met die ballen, tot de ruimte, de omgeving, de verbeelding, de inhoud, de sfeer…. En Pakman raakte me.

Post uit Hessdalen doet zijn naam alle eer aan. Dit piepjong gezelschapje is genoemd naar het plaatsje Hessdalen in Noorwegen waar jaren een mysterieus lichtspektakel te zien was. Onverklaarbaar, fascinerend, ontglippend aan tijd en ruimte. Die impact lijken cineast en circusartiest Stijn Grupping en theatermaker en scenarist Ine Van Baelen ook te willen scheppen met hun hybride voorstellingen waarin allerlei kunstdisciplines gemengd worden. De ene keer is dat met film en video, de andere keer verweven circuskunsten zich met andere kunsten.

Poolnacht (2015) was een intrigerende video waarin virtuele landschappen overgaan in natuurbeelden. Mensen trachten te ontsnappen aan de drukke verstedelijking, zoeken in het Noorden een transcendentie naar een zuivere toekomst, maar of die te vinden is in het spel van het (noorder)licht en de donkere silhouetten van bomen en zwart water, blijft, zeker na hun terugkeer, een open vraag.

Pakman is een symbiotisch spel van jongleren en muziek. Met zogenaamde stuiterballen gaat Stijn Grupping een ritmische dialoog aan met de drums die bespeeld worden door Frederik Meulyzer. Maar er is meer. Het toeschouwersgroepje zit samengepakt in de overdekte laadbak van een vrachtwagen. De pak(jes)man is geen virtueel mannetje, maar een sombere man in bruine werkkledij achter een glazen loket die grote dozen afstempelt. Die rollen dan over de band naar het publiek, dat ze dan als zitjes kan gebruiken. Een postloket waar je pakjes gaat afhalen? Het is niet meer van deze tijd waarin je alles via internet kunt bestellen en binnen een paar uur thuis aan de deur ontvangen.

De man stempelt af, neemt op vaste tijden een korte drink- en eetpauze. Met koffie uit een thermos en met boterhammetjes uit een broodtrommeltje. Hij verveelt zich, ontdekt balletjes, gooit er eens mee en het spel is begonnen. De eenzaamheid krijgt een ritme, de werkcadans versnelt, en dan drumt er een tweede persoon op het keukengerief. Beiden jammen in een muzikaal spel waarbij het niet meer duidelijk is of de stuiterende ballen het ritme bepalen of de handslagen van de trommelaar. Je probeert de ballen in hun baan door de ruimte achter glas te volgen, ze vliegen vanop de tafel naar de grond om via een plank tegen de muur te botsen en weer bij de man terecht te komen.

Technisch intrigerend, maar ook visueel artistiek is het een boeiend spel in ruimte en tijd. De scherende ballen creëren geometrische lijnen, het ouderwetse postloket transformeert in een ruimte, waarin klankritmes een magisch lijnenspel spelen. Een virtueel lijkend wereldje zonder virtueel te zijn. Het geheel duurt een 25 minuten: kort en krachtig, een mooi staaltje van verbeeldend circus-muziektheater. De productie staat aangeduid als 5+. Elke leeftijd kan hiervan genieten. Je verlaat als je de vrachtwagen uitstapt een apart wereldje en dan moet je wel uitkijken op het opstaptrapje. Gelukkig biedt een helpende hand de nodige steun om terug te keren tot de gewone wereld.